Cờ vua là một bộ môn trí tuệ vô cùng hay và hấp dẫn. Môn chơi này được rất nhiều người yêu thích không chỉ ở Việt Nam mà có ở trên toàn thế giới. Sau đây là những thông tin về lịch sử và cách chơi cờ vua dễ hiểu nhất với ngay cả những người mới.
Lịch sử hình thành cờ vua
Cờ vua đã xuất hiện từ khoảng 1500 năm khi mà nền văn hóa sông Ấn hưng thịnh. Khu vực bắc Ấn có thể được xem là cái nôi của Cờ vua. Sau đó bắt đầu thịnh hành khắp các quốc gia ở châu Á lúc bấy giờ.
Theo truyền thuyết
Tuy vậy có rất nhiều tranh cãi về nguồn gốc cũng như người sáng lập ra cờ vua. Tương truyền, Ấn độ xưa có một vị vua độc tại tên Shahram với nhiều chính sách cai trị khiến lòng dân căm phẫn. Một ngày nọ có một vị hiền triết mong muốn khiến nhà vua hiểu ra tầm quan trọng của mỗi người dân trong việc xây dựng và bảo vệ vương quốc. Từ đó ông sáng tạo ra một trò chơi mà ở đó có vua, hoàng hậu, tháp, giáo sĩ trưởng, hiệp sĩ, và quân lính. Mỗi người bọn họ đều có những trách nhiệm và nghĩa vụ quan trọng góp phần vào thắng lợi chung.
May mắn thay, vua Shahram rất hứng thú với trò chơi này. Ông liền muốn ban thưởng châu báu quý giá cho vị hiền triết nọ. Nhưng đó không phải là điều ông mong muốn. Ông tiến lên bàn cờ vua, và đặt một hạt lúa mì lên ô đầu tiên, hai hạt lúa mì lên ô thứ hai và yêu cầu nhà vua tiếp tục xếp lúa lên bàn cờ. Như thế, số hạt lúa trong ô liền sau gấp đôi so với ô trước đó. Lúa đầu nhà vua tức giận vì nghĩ vị hiền triết đùa giỡn với mình. Cho đến khi ông hạ lên cho người hầu thực hiện đúng theo yêu cầu của vị hiền triết thì cả cung điện liền bị quá tải cả về nhân lực lẫn vật lực.
Giống như ý nghĩa của quân tốt trong bàn cờ. Lúc này nhà vua mới hiểu ra tầm quan trọng của những điều nhỏ bé.
Sự biến đổi và phát triển của cờ vua
Nhiều thập kỷ đầu kể từ khi cờ vua được biết đến rộng rãi luật chơi và cách chơi cờ vua có những biến đổi nhất định. Cho đến những năm 80 của thế kỷ 19, cờ vua trở thành môn thể thao trí tuệ thì luật chơi chính thống dần được hình thành và được lưu truyền cho đến bây giờ.
Năm 1886, Giải vô địch cờ vua thế giới chính thức được tổ chức. Điều này đã khiến cộng đồng những người đam mê bộ môn này ngày càng mở rộng.
H.J.R. Murray – một nhà giáo dục người Anh, đã tiến hành những cuộc nghiên cứu sâu về lịch sử hình thành và phát triển của cờ vua. Bằng sự đam mê và nhiệt huyết của mình, ông đã cho ra đời quyển sách “Lịch sử cờ vua” vào năm 1913.
Kiến thức cơ bản về cờ vua
Cờ vua không phải là một bộ môn đơn giản. Để chơi được và có những sự phát triển nhất định trong kỹ năng. Bạn cần tìm hiểu những kiến thức cơ bản và rèn luyện để có phong cách chơi của riêng mình.
Cách xếp các quân cờ trên bàn cờ vua
Cách bố trí các quân cờ trên bàn cờ vua là một trong những kiến thức cơ bản nhất mà một kỳ thủ cần biết. Trước hết, bạn cần có những hiểu biết cơ bản về cách bố trí trên bàn cờ. Bàn cờ vua gồm 8 cột được ký hiệu lần lượt từ a đến h và 8 hàng được đánh dấu lần lượt từ 1 đến 8. Vì thể tổng cột trên bàn cờ có 64 ô được tô màu đen trắng xen kẽ. Mỗi người chơi có 16 quân cơ, trong đó có một quân vua -ký hiệu ♚, một quân hậu – ký hiệu ♛, hai quân xe, hai quân tượng – ký hiệu ♝ , hai quân mã – ký hiệu ♞ và tám quân tốt (chốt) – ký hiệu ♟.
Bước 1: Xếp bạn cờ sao cho mỗi đấu thủ đều có ô trắng (hoặc ô màu nhạt) ở góc dưới tay phải.
Bước 2: Xếp hàng thứ nhất – tức là hàng được đánh số 1 và gần với người chơi nhất. Xếp từ ngoài vào trong lần lượt:
- a1 và h1 là vị trí của hai quân xe
- b1 và g1 là vị trí của hai quân mã
- c1 và f1 là vị trí của hai quân tượng
- Đặt quân hậu vào ô màu trùng với màu cờ mà bạn đang giữa. Ví dụ bạn đang cầm cờ trắng thì đằng quân hậu vào ô màu trắng
- Đặt quân vua vào vị trí trống còn lại của hàng thứ nhất.
Bước 3: Xếp hàng thứ hai. Bạn xếp 8 quân tốt/ chốt còn lại vào các ô tương ứng trên hàng thứ hai.
Nguyên tắc di chuyển các quân cờ
Cờ vua là một môn thể thao trí tuệ. Có thể nói cách chơi cờ vua là nghệ thuật vận dụng linh hoạt các quân cờ vào chiến thuật của mình. Nắm rõ tác dụng cũng như nguyên tắc di chuyển của các quân cơ chính là một trong những yêu cầu quan trọng.
Quân Tốt/Chốt di chuyển thẳng và bắt quân chéo.
- Các quân tốt chỉ có thể tiến một bước trong mỗi nước di chuyển. Ngoại trừ lượt đầu tiên là có thể di chuyển 2 bước.
- Quân tốt/chốt có thể bắt quân ở phía trước theo phương chéo. Và không đi hay bắt quân theo hướng ngược lại.
- Nếu có một quân cờ ngay trước mặt thì quân tốt không thể di chuyển hay bắt quân đó.
Quân Mã di chuyển giống chữ “L”.
- Quân Mã có thể di chuyển liên tục 2 ô cùng hướng. Sau đó di chuyển vào ô có phương vuông góc với hướng ban đầu. Đây là nguyên nhân khiến nước đi của quân mã có tính sáng tạo khiến đối thủ có lường trước.
- Quân Mã là quân cờ duy nhất có thể nhảy quân cờ khác.
Quân Tượng di chuyển theo đường chéo.
- Mỗi kỳ thủ có hai quân Tượng – một ở ô trắng và một ở ô đen. Quân tượng đặt ở ô đen/tối màu sẽ luôn di chuyển theo các ô cùng màu với vị trí ban đầu.
- Quân tượng có thể di chuyển theo đường chéo đến các ô còn trống. Hoặc ô có cờ đối phương đang chiếm giữa để bắt quân.
Quân Xe di chuyển dọc theo cột và hàng.
- Quân Xe có thể tiến lùi hoặc sang ngang đến những ô còn trống hoặc các ô mà đối thủ đang chiếm giữa để bắt quân tuy vậy quân Xe không thể nhảy qua quân đó.
Quân Hậu tổ hợp của quân Tượng và quân Xe
- Quân Hậu có thể di chuyển theo phương đứng phương ngang và phương chéo. Vì thế quân Hậu được xem là quân quyền lực nhất trong cờ vua.
- Nguyên tắc bắt quân của quân Hậu tương tự quân Xe, quân Tượng và đương nhiên quân Hậu cũng không được nhảy và các quân khác.
Quân Vua có thể tiến di chuyển 1 ô theo mọi hướng trong mỗi lượt.
- Mỗi lượt di chuyển quân Vua có thể tiến lùi theo phương đứng, phương ngang và phương chéo trong phạm vi một ô.
- Khi quân vua bị bắt bởi các quân khác, trong cờ vua gọi là “chiếu”. Vị thế bạn phải nỗ lực di chuyển để tránh khỏi những thế bị “chiếu” bởi vì một khi quân Vua bị bắt mất đồng nghĩa với việc người chơi thua cuộc
- Những nguyên tắc di chuyển cơ bản trên đây có thể có một vài thay đổi trong những thế cờ đặc biệt như Nhập Thành gần hay Nhập Thành xa mà chúng ta sẽ tìm hiểu kỹ hơn ở phần sau.
Ghi chép cờ vua
Theo quy định của Liên đoàn cờ Việt Nam, các quân cờ có ký hiệu tiêu chuẩn như sau:
- Tốt: Ký hiệu ô Tốt đang đứng (với thế cờ) hoặc ô Tốt di chuyển đến (Với ván cờ)
- Mã: Ký hiệu là M
- Tượng: Ký hiệu là T
- Xe: Ký hiệu là X
- Hậu: Ký hiệu là H
- Vua: Ký hiệu là V
Ký hiệu các vị trí trên bàn cờ được gọi theo nguyên tắc cột trước hàng sau. Ví dụ ô được tạo ra với sự giao nhau của hàng 1 và cột a được gọi là ô a1.
Theo đó mỗi nước đi sẽ được ghi lại theo thứ tự:
- Ký hiệu quân, ô cờ đang đứng, ô cờ di chuyển đến. Riêng đối với quân tốt là chỉ đọc/ghi bằng ô cờ đang đứng – ô cờ di chuyển đến hoặc ô cờ di chuyển đến.
- Nước bắt quân được ký hiệu là “:” hoặc “x”. Ví dụ T:e5
- Nhập thành gần ký hiệu là 0-0; Nhập thành xa ký hiệu là 0-0-0.
- Nước chiếu được ký hiệu là “+”. Ví dụ Tb4+
- Nước chiếu hết ký hiệu bằng “#” hay “x”.
- Nước phong cấp ghi theo nguyên tắc: Ô quân tốt đang đứng + ô quân tốt di chuyển đến = quân phong cấp. Ví dụ a7-a8=H.
Ở những giải đấu chuyên nghiệp, ghi chép cờ vua là bắt buộc. Nó giúp đảm bảo tính công bằng và minh bạch ngoài ra tránh những lỗi kỹ thuật cơ bản của kỳ thủ. Ngoài ra, ghi chép ván cờ cũng là tư liệu hữu ích của kỳ thủ học hỏi và nâng cao kinh nghiệm và kỹ năng của mình.
Cách chơi cờ vua cho người mới bắt đầu
Nguyên tắc cơ bản nhất trong cách chơi cờ vua là bảo vệ tốt vua của mình và tìm cách bắt quân vua của đối thủ. Theo đó, một ván cờ có thể có các kết quả như Chiếu hết, Cờ hòa, Chịu thua hoặc hết giờ.
Chiếu hết trong cờ vua:
- Mục đích của mọi ván cờ đều là Chiếu hết đối phương. Một khi quân vua bị rơi vào thế chiếu và không còn cách nào để thoát ra, khi ấy bạn có thể Chiếu hết.
- Có 3 con đường kỳ thủ có thể đi để có thể Chiếu hết đối thủ. Một là, di chuyển tránh các thế chiến nhưng không nhập thành. Hai là, dùng một cách khác để tránh vị trí chiếu. Ba là, cố gắng bắt quân đang tấn công quân vua.
Cờ hòa trong cờ vua:
- Là tình thế người chơi đến lượt đi không bị chiếu. Nhưng họ cũng không thể thực hiện bất kỳ nước đi nào đúng luật.
- Ngoài ra, Người chơi có quyền thủ hoà nếu một thế cờ được lặp lại chính xác ba lần (không nhất thiết phải lặp lại ba lần liên tiếp). Hoặc 50 nước đi liên tiếp được đánh ra mà không có một người chơi nào bắt quân của đối phương. Đôi khi cờ hòa đơn giản là do các kỳ thủ muốn ngừng chơi và đồng ý kết quả hòa.
Về cơ bản mỗi người chơi đều cố gắng vận dụng các quân cờ. Để đạt được Chiếu hết hoặc cầm hòa để không chịu thua. Tuy nhiên, những ván cờ thua là những kinh nghiệm để mỗi kỳ thủ rèn luyện chiến thắng trong tương lai.
Luật chơi trong cờ vua
Như đã đề cập, trong cờ vua có một số quy luật bạn cần phải nắm chắc. Từ đó, bạn có thể chơi đúng và tránh những lỗi kỹ thuật cơ bản khi thi đấu.
Điều đầu tiên: người chơi phải nắm rõ cách di chuyển của các quân cờ.
Tiếp theo: tìm hiểu những quy luật đặc biệt. Khi mà những nguyên tắc cơ bản có thể bị thay đổi và bạn có thể vận dụng linh hoạt chúng vào chiến thuật của mình.
- Phong cấp quân Tốt: Nếu di chuyển đến hàng cuối cùng bên kia bàn cờ vua thì quân Tốt có thể phong cấp thành bất cứ quân nào. Quân tốt thường được thăng cấp thành quân hậu. Và chỉ có quân Tốt mới được phong cấp.
- Bắt tốt qua đường: Khi quân tốt đối phương di chuyển 2 ô ở lượt đầu tiên và ở cạnh quân tốt của bạn. Lúc này dù không ở đường chéo nhưng bạn vẫn có thể ăn quân tốt của đối phương. Bắt tốt qua đường chỉ được diễn ra ngay sau khi quân tốt đối phương đi nước đầu tiên, sang lượt sau sẽ không thể bắt nữa.
- Nhập thành: Cho phép bạn có thể đưa quân Vua của mình đến vị trí an toàn. Đồng thời quân xe có thể rời khỏi vị trí góc bạn cờ và tham chiến. Các điều kiện thể thực hiện thế Nhập thành trong cờ vua: Một là, đây là lược đầu tiên của quân Vua. Hai là, đây cũng phải là lượt đầu tiên của quân Xe. Ba là, không được có bất kỳ quân nào chắn giữa vua và xe. Bốn là Vua không chị chiếu và đi cắt qua đường chiếu.
Khi đảm bảo đủ các điều kiện bạn có thể thực hiện nước nhập thành. Di chuyển Vua hai ô về một phía của bàn cờ theo phương ngang. Quân Xe trong góc ra phía ngoài theo hướng của Vua di chuyển, đứng cạnh Vua nhưng ở phía ngược lại.
Các luật chơi đặc biệt trong cờ vua trên có thể khiến ván cờ có nhiều chuyển biến đáng kể. Đây cùng là những quy luật bạn phải nắm chắc và luyện tập để nâng cao kỹ thuật của bản thân.
Cách chơi cờ vua giỏi
Biết chơi cờ vua có thể là việc đơn giản, nhưng chơi giỏi cờ vua thì khó. Một người chơi cờ vua giỏi phải nắm rõ mọi quy tắc và luật lệ của bộ môn này. Đồng thời, họ còn cần luyện tập trong thời gian dài, có chiến thuật riêng và biết học hỏi không ngừng.
Nắm vững luật chơi cờ vua
Nếu muốn chơi bất kỳ bộ môn nào, trước hết, bạn cần nắm vững luật chơi. Những gì cần biết là ý nghĩa của từng quân cờ, cách di chuyển hợp lệ, các quy định về chiến thuật, … Những nội dung này đều dễ dàng học được khi bạn tham khảo sách, báo hoặc các nguồn từ internet.
Hiểu giá trị quân cờ
Giá trị của các quân cờ là do người chơi quyết định, tùy vào chiến thuật của mình. Tuy nhiên, hầu hết người chơi cờ đều đánh giá các quân cờ vua như sau: quân Tốt (1 điểm), quân Mã và Tượng (3 điểm), quân Xe (5 điểm), quân Hậu (9 điểm). Dựa trên đánh giá này, bạn có thể đưa ra quyết định di chuyển quân cờ trong một số tình huống.
Tất nhiên, các giá trị này chỉ là tương đối và mang tính chất tham khảo. Tùy vào chiến thuật chơi của của mỗi người mà giá trị các quân cờ là khác nhau.
Có chiến thuật chơi cờ vua riêng
Có hai kiểu người cơ bản khi chơi cờ vua: người thích phòng thủ và người thích tấn công. Với mỗi kiểu người, chiến thuật chơi cờ là khác nhau.
Cụ thể, người thích chơi phòng thủ thường cố gắng xây dựng hàng phòng ngự mạnh và luôn dè chừng trước các nước đi. Còn người thích chơi tấn công sẽ thích nắm bắt sơ hở từ đối phương để phát triển quân và tạo thế cờ mở.
Khi bắt đầu chơi cờ, bạn có thể chơi theo 1 trong 2 kiểu chiến thuật này. Hoặc thành thạo cả hai để chơi một cách linh hoạt trong mỗi trận cờ.
Cách chơi cờ vua thắng nhanh
Trong cờ vua, có rất ít cách để thắng nhanh vì kết quả ván cờ tùy thuộc vào kỹ năng của hai người chơi. Nhưng có một số khai cuộc có thể dẫn đến tình huống thắng sớm, ví dụ như:
Fool’s Mate: kết thúc ván cờ chỉ sau 2 nước đi của phe Đen.
- f3 e5
- g4 Qh4#
Scholar’s Mate: kết thúc ván cờ sau 4 nước đi của phe Trắng.
- e4 e5
- Bc4 Nc6
- Qh5 Nf6
- Qxf7#
Lưu ý, các khai cuộc thắng nhanh này chỉ có hiệu quả khi đối phương không biết cách phòng thủ. Nếu bạn chơi cờ vua với kỳ thủ có kinh nghiệm thì họ có thể dễ dàng phát hiện ra mẹo vặt này.
Cách chơi cờ vua 4 nước hết cờ
Để chơi cờ vua thắng nhanh chỉ trong 4 nước cờ, bạn cần nắm các nguyên lý khai cuộc. Sau đây là một dạng “bẫy khai cuộc” được sử dụng nhiều nhất để chiếu hết trong 4 nước của quân Trắng.
- e4: Bắt đầu ván cờ với khai cuộc thoáng, vừa chiếm lĩnh trung tâm, vừa mở đường phát triển quân.
- Tc4: di chuyển quân Tốt đến c4 để tấn công Tf7 của quân Đen.
- Hh5 hoặc Hf3: sử dụng Hậu đến h5 hoặc f3.
- Qxf7: Nếu quân Đen không phòng thủ thì Trắng chiếu hết và chiến thắng.
Cách chơi cờ vua 7 nước hết cờ
Cách chơi cờ vua hay và thắng nhanh chỉ trong 7 nước không hề đơn giản. Bạn có thể áp dụng chiến thuật này hay không còn tùy thuộc vào cách di chuyển quân của đối phương và tình thế ván cờ. Nhưng hãy ghi nhớ 7 bước phát triển quân sau đây để áp dụng khi gặp điều kiện thuận lợi (bạn là quân đen).
- d4 d5
- c4 e6
- Mc3 Mf6
- Tg5 Mbd7
Phe Đen quyết định không tiêu diệt Tốt c4 của phe Trắng và chọn giữ lại Tốt d5, hỗ trợ bởi Mã ở f6. Phe Trắng tận dụng thời cơ, đưa Tượng tới ô g5 để gây áp lực lên Hậu Đen. Đen tiếp tục bảo vệ vị trí bằng cách đi Mã đến d7, và nước đi tiếp theo có thể là:
- cxd5 exd5
- Mxd5
- Txd8 Tb4+
Phe Trắng bị ép phải hy sinh Hậu để bảo vệ Vua, tránh một thất bại nhanh chóng. Nhìn vào thế cờ hiện tại, Trắng rõ ràng đang chịu thiệt thòi khi mất đi một Mã mạnh mẽ, trong khi Tượng ở ô d8 đang đối mặt với tình huống buộc phải lùi về trấn thủ.
Câu hỏi thường gặp
Chơi cờ vua online ở đâu uy tín
Cờ vua là một bộ môn thể thao trí tuệ được nhiều người yêu thích. Ngày nay, bạn có thể dễ dàng kết nối với bạn bè trong ở Việt Nam và thế giới. Hãy cùng tham khảo một số địa chỉ chơi cờ vua online ngay sau đây:
- https://www.chess.com/vi/play/computer :. Website cung cấp đa dạng hình thức thi đấu như thi đấu với máy và với những người chơi khác.
- https://www.covua-vn.com :. Bạn có thể dễ dàng kết nối với những người đam mê cờ vua ở Việt Nam qua website này.
- https://lichess.org :. Câu lạc bộ cờ vua được sáng lập năm 2018 giúp bạn giao lưu và học hỏi kinh nghiệm.
Cách tránh được hai nước chiếu hết khi chơi quân Trắng?
Đơn giản là không nên đưa Tốt ở cột f lên. Khi di chuyển Tốt-f, bạn sẽ vô tình tạo ra một lỗ hổng đe dọa quân Vua. Còn nếu không đưa Tốt ở cột f lên, thậm chí ngay cả một đại kiện tướng cũng không thể đánh bại bạn chỉ sau hai nước.
Cách nhanh nhất để kết thúc một ván cờ là gì?
Cách nhanh nhất để kết thúc ván cờ vua là đi 2 nước chiếu hết. Để làm điều này, bạn có thể thử chiến lược Fool’s Mate (1. f3 e5; 2. g4 Qh4#) hoặc làm theo cách sau:Phe Trắng đi Tốt ở cột f lên một hoặc hai ô, phe Đen đi Tốt ở cột e để mở đường cho Hậu. Sau đó, phe Trắng tiếp tục đi Tốt ở cột g lên hai ô, từ đó tạo cơ hội cho Hậu Đen di chuyển đến ô h4, kết quả là: Chiếu hết!
Trên đây là những thông tin về cách chơi cờ vua gửi đến các bạn. Hãy chia sẻ ngay đến những người bạn cùng đam mê.
